Precizaj Verboj – ekzemple ‘Droni

Lernantoj de Esperanto ne devas parkerigi tabelojn de neregulaj verboj.  Ili jam scias ke ĉiuj verboj uzas la saman modelon.  Tamen kelkaj listoj de verboj ja utilas, ĉar en Esperanto verboj ofte havas pli malvastajn, pli precizajn difinojn ol la respondaj vortoj en lingvoj kiel la franca aŭ la angla.  

La verbo ‘droni’ estas bona ekzemplo. Ĝi signifas senkonfuze morti per sufokiĝo en akvo (aŭ alia likvaĵo). Do en la frazo ‘la knabo dronis en la maro’ temas nur pri du aferoj, knabo kaj maro. Se temus pri mortigo per sufokiĝo, ke iu mortigas la knabon, igas lin droni, oni dirus rekte ke iu/io dronigas lin. Temus pri tri aferoj, knabo, maro kaj mortiganto.  Esperanto klare distingas inter morto (la fakto) kaj mortigo, do same inter dronado (la fakto) kaj dronigo (per aganto).

Gramatikistoj kaj vortaristoj nomas verbojn kiel droni ‘netransitivaj’, ‘netransira’.  Iliaj efikoj estas en la subjekto de la verbo kaj ne efikas alian objekton. Alia nomo por tiaj verboj estas ‘senobjektaj’.  ‘Droni’ signifas ke io okazas tute sen alia kaŭzanto.  Vortaristoj ofte uzas mallongigojn por indiki ke la signifo de verbo estas limigita al nur du aferoj – ntr en la PIV.

Jen similaj mallongigoj en anglalingvaj vortaroj – bedaŭrinde ne tre klarigaj.

drown dron(ig)i  Fulcher and Long : English-Esperanto Dictionary
drown droni intr, -igi Wells : English Esperanto English Dictionary
drown droni [int]; igiBenson : Comprehensive English-Esperanto Dictionary

Estas rekomendinde memori verbon kiel ‘droni’ per esperantlingva difino, morti pro sufokiĝo per likvaĵo, ne per gramatika etikedo aŭ nacilingva traduko.  Jen listo de aliaj verboj kiel ‘droni’.  Notu la precizajn kaj malvastajn difinojn.  Tiuj verboj rilatas nur al si mem.  Rigardu al la dua kolumno.  Kiam temas pri ago al ekstera objekto, oni uzas ‘igi’ por montri klare, ke io kaŭzas rezulton. En la subaj difinoj la unua estas pli detala, la dua sumiga aŭ proksimuma

Ago okazas per si mem

Ago rilatas al objekto

Bolasfariĝas tiel varma ke ĝi bobelas feroce, do bobelasBoligaskaŭzas per varmigo ion bobeli feroce, do bobeligas ion

la akvo bolas en la kaldrono

 li boligas la akvon en la kaldrono

Brulasestas konsumata per fajro, do konsumiĝasBruligaskaŭzas fajron konsumi ion, do konsumas ion
 sen fajro ne brulas eĉ pajloz li bruligis nur lignon en la fajrujo
Ĉesaskomencas ne (esti / fari)do ne plu daŭrasĈesigaskaŭzas ion komenci ne (esti / fari)do maldaŭrigas ion
  Ĉesis esti vino sed vinagro ne fariĝisz li ĉesigis la laboron kun ŝi,
Daŭrasekzistadas iom da tempo, do konserviĝasDaŭrigaskaŭzas ion ekzistadi iom da tempo, do ne ĉesigas
 nek ĝojo nek malĝojo daŭras eternez la nova neĝofalo daŭrigis la vintron
Degelaslikviĝas per varmo, do likviĝasDegeligaskaŭzas ion likviĝi per varmo, do likvigas
 la glacio degelis rapide dum la tago la suno degeligis la glacion dum la tago
Dronasmortas pro sufokiĝo per likvaĵoDronigasmortigas iun pro sufokiĝo per likvaĵo
 kiu akvon evitas, droni ne timasz por hundon dronigi, oni nomas ĝin rabiaz
Eksplodasdisiĝas subite kaj brue, do laŭte dispeciĝasEksplodigasdisigas ion subite kaj brue, do laŭte dispecigas
 la bombo eksplodis sub la aŭto la lerta soldato eksplodigis la bombon sekure
Falasmoviĝas rapide desupre malsuprenFaligasmovas ion desupre malsupren
 ne falas frukto malproksime de l’ arboz unu hako kverkon ne faligasz
Glitasmoviĝas facile kaj glateGlitigasmovas ion facile kaj glate       
 ŝi glitas sur banana ŝelo, sed ne falis banana ŝelo glitigis lin kaj li falis
Haltasĉesas moviĝi / agi (plejofte provizore)Haltigasĉesigi ion moviĝi / agi
 muelilo haltas, muelisto eksaltasz ili haltigis la oratoron per kriaĉoj
Kreskasiĝas pli granda, do grandiĝasKreskigaskaŭzas ion pli grandiĝi, do grandigas
 en ĉiu aĝo devas kreski la saĝoz longa dormado ŝuldojn kreskigasz
Krevasrompiĝas subiteKrevigaskaŭzas ion subite rompiĝi
 krevas la lasta veziko de lia feliĉo li krevigis la nuksojn por manĝi la kernojn
Kuŝasestas en horizontala pozicio ofte por ripozoKuŝigaskaŭzas ion esti en ripoza pozicio
 la bebo kuŝas en lulilo ŝi kuŝigis la bebon en lulilo
Lumaseligi lumon, faskon da radiojLumigasliveras lumon al io
 la suno lumas inter la folioj li lumigis la ĉambron per kandelo
Pasastransiras de A al B en spaco aŭ tempoPasigaskaŭzas ion transiri de A al B en spaco aŭ tempo
 kio pasis, ne revenosz Dio fendis la maron kaj pasigis la hebreojn
Pendasestas almenaŭ parte en mez-aera pozicioPendigaskaŭzas ion almenaŭ parte esti en mez-aera pozicio
 la sonorilo pendas en la preĝeja turo ili pendigis ornamaĵojn de la arbobranĉoj
Sidasrestas sur seĝo aŭ similaSidigaskaŭzas iun resti sur seĝo
 mi hejme sidis, nenion vidisz ili sidigis la edzinon apud la edzo
Sonasellasas aŭdeblan aervibradonSonigaskaŭzas ion ellaso aŭdeblan aervibradon
 barelo malplena sonas plej laŭtez Kuru kaj sonigu la alarmilon!
Sonorasellasas vibran aŭ muzikan bruonSonorigaskaŭzas ion ellasi vibran aŭ muzikan bruon
 frapita per forko la glaso sonoris la biciklisto sonorigis (tintilon) por averti piedirantojn
Ŝprucaseliĝas rapide kaj forteŜprucigaskaŭzas ion eliĝi rapide kaj forte
 sub la vento la ŝaŭmo ŝprucis malproksimen Ŝi ŝprucigis insekticidon sur plantojn
Ŝrumpaskuntiriĝas pro sekeco, maljunecoŜrumpigaskaŭzas ion kuntiriĝi pro sekeco, maljuneco ktp
 la junaj plantidoj ŝrumpis sub la forta suno la varmego ŝrumpigis la paperfolion
Ŝvelaspligrandiĝas volumeneŜveligaspligrandigas ion volumene
 la rivero ŝvelis de torenta pluvo la pugnofrapo tuj ŝveligis lian nazon
Velkasperdas freŝecon, sekiĝasVelkigaskaŭzas ion perdi freŝecon, sekiĝadi
 la floroj velkas pli rapide en varma ĉambro la aĝo ne povas ŝin velkigi

z from Zamenhof’s Proverbaro Esperanta; ‘io(n)’ inkludas ‘iu(n)’ laŭsense.