Lesson 17

 

Try listening to the bare dialogue first

Section 13  Traduku

 

 

 

 

Sample Answers are offered below

As previously you are recommended to commit as much to writing as possible.  It helps to ‘lock things into the brain’!   As before, the following are only a selection of possible answers.  Advice on using a  ‘passive conjunction’ is discussed in a later lesson.

How does one remember which correlative ending is which?  Some use these –

‘-a’       like

‘-al’      what is the rationALe?  i.e. the reason

‘-am’    AM I late this a.m.?  i.e. it’s time related 

 

‘-e’      nowhere like home  i.e. location

‘-el’      how the hELL’ do I know how to do it

-es’     English uses ‘s’ – whose, a mother‘s son

 

‘-o’       an object

‘-om’   an OMount, quantity

 

‘-u’      individUal , unique

 

Please attempt the exercises before consulting the material below.

   

 

Leciono 16

Leciono 18

Lesson 17  Answers with a ‘bits’ added.   Why not add your own?

Section 7

Q.  Kie estas la lakto?  Ĉu vi finis ĝin?    

A.  Jes, ĝi estas finita.   Jen estas la malplena laktujo.

Q.  Kie estas la taso?  Ĉu vi rompis ĝin?  

A.  Jes, ĝi estas rompita.  Bedaŭrinde ĝi falis sur la plankon.

Q. Kie estas la ĉemizo?  Ĉu vi lavis ĝin?

A.  Jes, ĝi estas lavita kaj nun tute freŝa denove (lesson 4)

Q. Kie estas la pano?  Ĉu vi bakis ĝin?  

A.  Mi ne scias, kie la pano estas.  Mi certe ne bakis iom.  Mi ne scias kiel baki panon.

Q.  Kaj la krizo?  Ĉu vi solvis ĝin?

A.  Kompreneble mi solvis ĝin.   Eh … vi ja intencis diri ‘kvizo’ anstataŭ ‘krizo’, ĉu ne?

Q.  Kaj la valizoj?  Ĉu vi pakis ilin?

A.  Jes, mi pakis niajn aĵojn tre nete en la valizojn.

Section 8

Q.  Kio okazis?  Ĉu iu forĵetis ĝin?

A.  Jes, ĝi estis forĵetita de la infanoj  /  Jes, forĵetis ĝin la infanoj 

Note:  the second reply is shorter, avoids the heavier passive form, exploits Esperanto’s flexible word order, draws attention to the agent and avoids ‘de’, a word with various meanings in Esperanto.

Q. Kio okazis?  Ĉu iu punis lin?  

A.  Jes, li estis punita de la instruisto  /  Jes, punis lin la instruisto.

Q.  Kio okazis?  Ĉu iu puŝis ŝin?  

A.  Jes, ŝi estis puŝita de alia knabino / Jes alia knabino puŝis ŝin  / Jes, puŝis ŝin alia knabino.

Q.  Kio okazis?  Ĉu iu gajnis la premion?  

A.  Jes la premio estis gajnita de tiu akta sinjoro  /  Jes, tiu alta sinjoro ĝin gajnis  / Jes, ĝin gajnis tiu alta sinjoro

Q.  Kio okazis?  Ĉu iu premis la butonon?  

A.  Jes ja.  Ĝi estis premita de tiu frenezulo / Jes tiu frenezulo ĝin prenis.  /   Jes, premis ĝin tiu alta sinjoro.

Noto:  Poste ni studos aliajn pasivajn formojn.  Ĉi  tiu kun ‘-ita’ estas la plej ofta. 

 Section 9

Kiel ajn vi skribis, certe tio ne efikis,
  However you wrote, that certainly did not have an effect
 
Kion ajn vi skribis, certe vi ne sukcesis esprimi ĉion kion vi volis

 Whatever you wrote, you certainly did not succeed in expressing everything you wished.

Kiam ajn vi skribis, certe via avino ne estis kontenta.
 Whenever you wrote, your grandmother was not happy.
 

Kial ajn vi skribis, certe via patrino estia ŝokita
 Whatever the reason you wrote, your mother was certainly shocked,  

Kiom ajn vi skribis, certe ĝi ne estis sufiĉe longa por via estro.  
 However much you wrote, it certainly was not sufficiently long for your boss. 

 Section 10

Here is the complete table of Esperanto’s so-called “correlatives” – a relatively simple way to remember a whole set of words, most but not all of which are very important.  The extra labels are to assist in learning them.  To ‘create’ any of the words just take one of the 5 beginnings across the top – in blue.  Now add one of the endings in the final column on the right – in red.  Each correlative has an “i” in the middle or in one set (as “i” is itself a beginning) at the start of the word.

ĉi
Universal
every

ki
Question
what

i
Indefinite
some

neni
Negative
no

ti
Specific
that

 

ĉia
all / every kind

kia
what kind

ia
some kind

nenia
no kind of

tia
that kind / such

a
Kind (adjective)

       ĉial       

for every reason

kial
why / 
for what reason

ial
for some reason

nenial
for no reason

tial
so / for that reason

al
Reason

ĉiam
always

at every time

kiam
when

at what time

iam
sometime

at some time

neniam
never

at no time

tiam
then

at that time

am
Time

ĉie
everywhere

kie
where

ie
somewhere

nenie
nowhere

tie
there

e
Place

ĉiel
in all ways

kiel
how / in what way

iel
somehow / 
in    some way

neniel
in no way

tiel
that way / so

el
Way, Manner

ĉies
everyone’s

kies
whose

ies
someone’s

nenies
noone’s / nobody’s

ties
that one’s

es
Possession

ĉio
everything

kio
what (thing)

io
something

nenio
nothing

tio
that (thing)

o
Thing (noun)

ĉiom
every bit of it / all

kiom
how much

iom
some quantity / somewhat

neniom
none / no amount

tiom
that much

om
Quantity

ĉiu
everyone

kiu
who / 
which one

iu
someone / some / anyone

neniu
  nobody 
none / no-one

tiu
that (one)

u
Person / Individual

  a (kind)
  al (reason)
(every) ĉ–  am (time)
(what) k e (place)
(some)iel (way)
(no) nen es (one’s)
(that) t o (thing)
  om (quantity)
  u (individual)

 

Another way of looking at ‘creating correlatives’ is to choose one ‘beginning’ from the first column below. Secondly add -i- which coming in the ‘middle’ always precedes an ending.  Thirdly, choose one ‘ending’ from the last column.  You have again ‘created’ a complete correlative.  

So you only need to learn 5 ‘beginnings’, 1 ‘middle’ and 9 ‘endings’ (15 ‘bits’ in total) to learn 45 words – not bad value!  Most of them are very useful and common.  You may be able to guess which of them are not often used!  Note these words cannot be disassembled and the ‘bits’ used separately.  The bits are not roots.  Rather, each complete ‘correlative’ is a root, a basic idea in the language.  When it makes sense, correlatives can take endings such as ‘o’ and ‘a’.  e.g. ‘kialo’ means ‘a reason’, ‘iamo’ means ‘some unknown time’, ‘kioma’ means ‘how many-th’, ‘tien’ means ‘towards / into that place’.

Ĉia – Ne ĉian penson metu sur la langonᶻ

Ĉial – Tio estas ĉial konsilinda

Ĉiam – Prenu kiel vi volas, la poto ĉiam bolas

Ĉie – Malsaĝulo ĉie sian nomon skribas

Ĉiel – Ili ĉiel helpis nin

Ĉies – Esperanto estas ĉies propraĵo

Ĉio –  Ne ĉio brilanta estas diamanto

Ĉiom – Donu al la lupo iom, li postulos ĉiom

Ĉiu – Ĉiu estis junulo, ĉiu estis pekulo

KiaKia naskiĝis,  tia grandiĝisᶻ

Kial Kial vi ploras

KiamKiam mi povos paroli al ŝi?

KieKie jukas, tie ni gratas

Kiel – Ĝi baraktis kiel fiŝo ekster akvo

Kies – La kato scias kies lardon ĝi manĝis

Kio –  Kio estis liaj lastaj vortoj?

Kiom da lingvoj vi parolas?

Kiu – Kiun daton ni havas hodiaŭ?

Ia – Via vino estas nur ia abomena acidaĵoᶻ

Ial – La mondo ial rigardis ilin senkonfide

Iam – Morti iam vi ja devas

Ie – Mi renkontis vin ie, sed mi ne memoras kie.

Iel – Ili ĉiel helpis nin

Ies – Esperanto estas ĉies propraĵo

Io –  Ne ĉio brilanta estas diamanto

Iom – Donu al la lupo iom, li postulos ĉiom

Iu – Ĉiu estis junulo, ĉiu estis pekulo

Nenia – Ne ĉian penson metu sur la langonᶻ

Nenial – Tio estas ĉial konsilinda 

Neniam – Prenu kiel vi volas, la poto ĉiam bolas

Nenie – Malsaĝulo ĉie sian nomon skribas

Neniel – Ili ĉiel helpis nin

Nenies – Esperanto estas ĉies propraĵo

Nenio –  Ne ĉio brilanta estas diamanto

Neniom – Donu al la lupo iom, li postulos ĉiom

Neniu – Ĉiu estis junulo, ĉiu estis pekulo

Tia – 

Tial – 

Tiam – 

Tie – 

Tiel – 

Ties

Tio – 

Tiom – 

Tiu – 

 

 

Section 11  

Section 12

Section 13  Traduku

Helen:  Did you hear that Robert had (suferi) a car accident?

Peter:  No.  Was anybody hurt?

Helen:  Robert was not driving (veturigi), but he was the only one hurt (vundi).  Caroline (Karolina) was driving but she was not at fault (kulpa).   Both were very shocked.  

Peter: What happened?  Was the other driver injured?  What happened to the cars?

Helen:  What questions!  There was no other car, so no other driver.  A pedestrian (piediranto) stepped (paŝi) into the road.  Luckily Caroline did not hit (trafi) her but she hit a bollard (bolardo) instead.  Robert hit his head somehow and hurt an arm.  The car was quite badly damaged (damaĝi) by the bollard.  The repairer (ripari) had to send a lorry (kamiono) to drag the car away.  Robert needed an ambulance. (ambulanco).   Caroline went with him to hospital. 

 Peter.  What a saga (sagao)! 

Section 14  Report

Paul is a close friend of Mary and Peter.  Michael (Mikaelo) is Mary’s grandfather and has heard all about his fall.   Write a short report on what Paul has heard about Michael’s injuries from the fall,  whether the old man was taken to hospital and what the doctors and nurses are like there.  Tells us also how Mary’s grandfather is faring, how she has taken the matter and whether she intends to visit the hospital.  

 

Lesson 17   :   Vocabulary

Afer/o

Ajn

Akcident/iĝ/i

Akcident/o

Akompan/i

Atent/i  

Atent/ind/a

Aspekt/I

Atak/i

Atent/inda

Aŭskult/i

Babil/i

Bru/o

Brul/i  ntr

Brul/ig/i  tr

Buton/o

Ĉial

Ĉiom

Danĝer/o

Dank’ al Di/o

Di/o

Dolor/i  ntr

Dolor/o

Drog/o

Efik/i

Esprim/i

Fal/i

Fart/i

Febr/o

Fleg/i

Fleg/ist/in/o

Flustr/i

Frenez/ul/o

Gajn/i

Gest/o

Gorĝ/o

Gvid/i

Hospital/o

Ial

Iam ajn

Iel ajn

Ind/a

Injekt/i

Iom

-ita (de)

Ĵet/i

Kapt/i

Kia ajn

Kial

Kiam ajn

Kie ajn

Kiel ajn

Kio ajn

Kiu ajn

Kompat/ind/a

Kompat/i

Konsol/i

Kovr/i

Kviz/o

Kriz/o

Kruc/o

Krur/o

Kurac/i

Kurac/ist/o

Mensog/i

Najbar/o

Nenial

Neniom

Okup/it/a

Pak/i

Por amuz/o

Prem/i

Premi/o

Pro

Pro amuz/o

Pun/i

Puŝ/i

Re/kon/i

Re/san/iĝ/i  

Romp/i 

Ŝanc/o

Sang/o

Sav/it/a

Sav/i

Sid/iĝ/I 

Soif/i

Soif/o

Super

Ŝok/i

Ŝok/o

Ŝvit/i

Ŝvit/o

Tial

Tiom

Tiom (da)

Tus/i

Voĉ/o

Vund/it/a 

Vund/i

Affair, business, thing 

-ever  

Suffer an accident

Accident

Accompany

Pay attention to

Worthy of attention

Have look of  

Attack

Worthy of attention  

Listen

Chat, gossip  

Noise  

Burn, be on fire  

Burn, consume by fire

Button 

For every reason  

All of it, the whole  

Danger  

Thank God (set phraze) 

God     cf divine  

Hurt, be painful    

Pain    cf doloroso  

Drug  

Have effect on

Express  

Fall  

Be in good / bad health

Fever

Nurse

Female nurse

Whisper

Madman

Win, gain

Gesture

Throat   cf disgorge

Guide  

Hospital

For some reason

At any time

By any means

Worthy

Inject

A bit, a little, some

Action completed (by)

Throw

Catch, capture

Whatever kind of

Why, for what reason

Whenever

Wherever

By any means

Whatever

Whoever

Piteous,  cf compassion

Have compassion on

Console

Cover

Quiz

Crisis, emergency

Cross

Leg

Treat medically

Medic, (medical) doctor

Lie, tell a lie

Neighbour

For no reason 

None at all, no quantity

Busy, occupied  

Pack

Aimed at amusement

Press, oppress

Prize  (not ‘premium’)

Because of, owing to

From amusement

Punish

Push

Recognise

Recover health again

Break a leg

Chance, prospect

Blood     cf sanguine

Be rescued

Rescue, save

Sit down, become seated

Be thirsty

Thirst

Above, over (prep)

Shock, give shock to 

Shock 

Sweat,  give out sweat

Sweat

For that reason 

So much, so many

So much, so many of

Cough

Voice; vote

Wounded 

Wound

 

Leciono 16

Leciono 18